100 jaar ... Jan Koetsier
Jan KOETSIER werd op 14 augustus 1911 in Amsterdam geboren. In 1913 verhuisde hij op 2-jarige leeftijd met zijn ouders naar Berlijn. Hij raakte al op jonge leeftijd geïnteresseerd in muziek (zijn moeder Jeanne was zangeres). In het jaar 1927 werd hij toegelaten aan de Hochschule für Musik in Berlijn, waar hij piano, compositie en orkestdirectie ging studeren. Na zijn afstuderen werkte Koetsier enige tijd als dirigent in Lübeck en Berlijn. Vanwege de oorlogsdreiging keerde hij in 1940 terug naar Nederland. Twee jaar later engageerde het Concertgebouworkest hem als tweede dirigent (onder Willem Mengelberg).
Vanwege zijn werkzaamheden tijdens de oorlogsjaren kreeg Jan Koetsier het in de eerste jaren na de oorlog zwaar te verduren. De Ereraad stelde in juli 1945 vast dat er bezwarende feiten waren in te brengen tegen Jan Koetsier. In zijn uitspraak kwamen drie belastende feiten naar voren: het dirigeren van de Nederlandse Kameropera, het dirigeren van concerten voor de Omroep met het orkest van de Kameropera (april-mei 1943) en het componeren van een ouverture voor het Radiomuziekfeest in 1942. De Ereraad besloot om Koetsier voor een periode van tien jaar van het Nederlandse podium uit te sluiten. Hij schikte zich noodgedwongen in zijn lot tot hij de kans kreeg om de zaak te heropenen en in beroep te gaan tegen zijn ‘muzikale uitsluiting’. Het vonnis werd herzien en Koetsier werd in ere hersteld.
In 1949 is Koetsier enige tijd werkzaam als tweede dirigent van het Residentie Orkest en leraar orkestdirectie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In het jaar 1950 keert Koetsier voorgoed terug naar Duitsland , waar hij werd benoemd tot eerste dirigent van het orkest van de Bayerische Rundfunk. In 1966 volgt zijn benoeming tot professor orkestdirectie aan de Hochschule für Musik in München, een functie die hij tot 1976 zou bekleden. Na zijn pensionering legde hij zich volledig toe op het componeren, om daarmee pas in 2002 te stoppen. Veel van zijn werken zijn uitgegeven bij Donemus.
Tot het oeuvre van Koetsier behoren o.a. enkele symfonieën, concerten, het oratorium Der Mann Lot , de opera Frans Hals en kamermuziek voor diverse bezettingen. Op 27 februari 1983 verzorgt het Radio Kamerorkest (met solist Herman Jeurissen) de première van Skurrile Elegie auf Richard W., op. 86/2 (1981) voor tenortuba (Wagnertuba) en strijkorkest .
Het merendeel van het oeuvre van Jan Koetsier bestaat uit werken voor koperblazers. Zijn voorliefde voor het schrijven voor koperblaasinstrumenten leverde soms verrassende instrumentale bezettingen op, zoals Unterkagner Ländler, op. 87/2 (1981) voor viool en tuba, Sonate, op. 94 (1983) voor hoorn en harp, Wolkenschatten, op. 136 (1993) voor tubakwartet en Concertino, op. 177 (1978/1982) voor tuba en strijkorkest. Koetsier schreef o.a. composities voor het befaamde Philip Jones Brass Ensemble. Zijn compositie Brass symphony, op. 80 (1979) werd tot in de Verenigde Staten en Japan gespeeld. De uitgever Editions Marc Reift heeft een speciale reeks uitgebracht met werken voor koperblazers onder de naam ‘Collection Jan Koetsier’. In 1993 richtte de componist zelf de Jan Koetsier Stiftung op, ter bevordering van muziek voor koperblazers.
Tussen 1947 en 1983 klonken bij de omroep met enige regelmaat composities van Jan Koetsier. Op 26 september 1947 voerde het Radio Philharmonisch Orkest zijn Ouverture Valerius, op. 22 uit onder leiding van Hein Jordans (en een halfjaar later onder Albert van Raalte). Onderaan dit artikel vindt u een overzicht van uitvoeringen door omroepensembles.
Jan Koetsier overleed, ruim 94 jaar oud, op 28 april 2006 in München.
LINKS:
• Biografie van Jan Koetsier
• Literatuur over Jan Koetsier in onze boekencollectie
• Overzicht van uitvoeringen door omroepensembles van Jan Koetsiers composities
• Overzicht van uitgaven van Jan Koetsiers composities bij Muziek Centrum Nederland
• Koetsier-archief bij het Nederlands Muziek Instituut
• Interessant artikel over Jan Koetsier
• Website van de Jan Koetsier Stiftung
• Bekijk een deel uit het Concertino voor 4 trombones en strijkorkest, op. 115
Laatste aanpassing op dinsdag 16 augustus 2011
