Het Oranjekind
75 jaar geleden verscheen bij uitgeverij Alsbach een bijzonder lied ter ere van de verwachte geboorte van koningin Beatrix. Het Haagse dagblad Het Vaderland berichtte hierover op 19 januari 1938: "Bij Alsbach en Co. te Amsterdam is verschenen Het Oranjekind, woorden en muziek van de 10-jarige Betty van Rhijn, die het eerbiedig heeft opgedragen aan H.M. de Koningin bij de geboorte van haar eerste kleinkind".
Deze jonge componiste, Betty Simone VAN RHIJN, was op 28 november 1927 in Amsterdam geboren in een Joods gezin. Op 9-jarige leeftijd werd ze ‘ontdekt’ door Nathan Heiman Wolf, hoofdredacteur van het tijdschrift De Kunst. Hij hoorde Betty piano spelen tijdens een uitvoeringsavond op de muziekschool. Nog meer dan voor piano spelen toonde Betty belangstelling voor het schrijven van liedjes. Wolf bracht haar in contact met de componist en dirigent Theo VAN DER BIJL, die haar les gaf in compositie en instrumentatie.
Het AVRO-Kinderkoor nam onder leiding van Jacob Hamel enkele liedjes van Betty op voor radio-uitzending.
Het Oranjekind is de enige compositie van Betty van Rhijn in onze collectie. Op 4 januari 1938 schreef Nathan Wolf over dit lied aan Cornelis S. Sixma baron van Heemstra, de particulier secretaris van koningin Wilhelmina: "Het kon dan ook niet uitblijven of de kleine Betty van Rhijn, die dagelijks hoort (en leest) van de komende blijde gebeurtenis in ons bemind vorstenhuis, heeft een gedicht gemaakt op het verwachte Oranjekind en heeft haar gevoelige en zinrijke woorden op allerliefste muziek gebracht. (…) Zou H.M. de Koningin de eerbiedige opdracht van dit lied aan Hare Majesteit willen aanvaarden bij de geboorte van haar eerste kleinkind?"
In een brief van 25 januari 1938 dankte Wolf koningin Wilhelmina, die "zoo welwillend was de eerbiedige opdracht aan Uwe Majesteit te willen aanvaarden".
In het Nederlands Muziek Instituut en in het Koninklijk Huisarchief bevinden zich exemplaren van nog een ander lied van Betty’s hand: 't Is feest in Nederland, geschreven ter gelegenheid van het 40-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina op 6 september 1938.
Door de Tweede Wereldoorlog kwam de ontwikkeling van Betty’s talent ruw tot stilstand. Het gezin Van Rhijn overleefde de oorlog niet. Betty’s zusje Elly en haar moeder kwamen om in Auschwitz, haar vader in Dachau.
Betty werd op 25 februari 1944 vanuit Westerbork naar Theresienstadt getransporteerd. Ze overleed een jaar later, haar overlijdensplaats is onbekend. De website Joods Monument vermeldt hierover: “Midden-Europa, 28 februari 1945, bereikte de leeftijd van 17 jaar.”
Het is mooi dat Betty van Rhijn, op de dag dat het Oranjekind 75 jaar wordt, opnieuw in onze herinnering komt.
Charlotte Sienema
Met dank aan Ariane Zwiers van het Kenniscentrum Joods Historisch Museum en aan Fieke Julius en Hélène de Muij van het Koninklijk Huisarchief. De in dit artikel geciteerde brieven bevinden zich in het Koninklijk Huisarchief (inventarisnummer: A50-XXa-308).
Meer muziek gerelateerd aan de geboorte van Koningin Beatrix (op onze Facebook-pagina)
Laatste aanpassing op maandag 4 februari 2013
