100 jaar ... Sem Nijveen
Twee grootheden binnen de Nederlandse lichte muziek én de omroepmuziek zijn dit najaar 100 jaar geleden geboren. Op 24 september violist Sem Nijveen, op 1 oktober accordeonist Johnny Meijer. Muzikanten die elkaar goed kenden en talloze malen samen hebben opgetreden. Allebei eigenlijk te groot voor Nederland maar zo verknocht aan ons land dat ze nooit zijn ingegaan op aanlokkelijke aanbiedingen uit Amerika. Binnenkort staat Johnny Meijer in de schijnwerpers, nu aandacht voor Sem Nijveen.
Sem NIJVEEN werd op 24 september 1912 geboren als Samuel Mozes in de Folkingestraat in Groningen. Een straat van Joodse middenstanders met veel muziektalent. Hier leerde hij Benny Behr kennen met wie hij eind jaren ’50 een wereldberoemd vioolduo zou gaan vormen. Nijveen studeerde viool en trompet aan het Conservatorium van Groningen en maakte aanvankelijk furore als trompettist. Eerst in Groningen, in de plaatselijke amusementsorkesten, vanaf 1935 bij de AVRO Decibels en vanaf 1937 bij het VARA-orkest The Ramblers. Theo Uden Masman voegde hem toe aan zijn kopersectie. Uden Masman roemde Nijveens improvisatievermogen, bij de jazzvertolkingen van The Ramblers werd Nijveen in hoge mate gezichtsbepalend.
Eind 1941 moest Nijveen als Jood het orkest verlaten, maar Uden Masman betaalde hem gewoon door. Hij dook onder en stortte zich op het perfectioneren van zijn vioolspel; trompet klonk te hard en was te gevaarlijk. Na de oorlog keerde Nijveen terug bij The Ramblers. Intussen maakte hij als violist ook deel uit van het door Dolf van der Linden opgerichte Metropole Orkest, waar hij zijn jeugdvriend Benny Behr weer tegen het lijf liep. In 1948 koos hij definitief voor het Metropole Orkest. Meer dan 30 jaar was hij - samen met Benny Behr - concertmeester van dit omroeporkest.
Vanaf 1958 leidde hij enkele seizoenen het ensemble Romance in Jazz, een experimenteel jazzensemble dat radio-uitzendingen voor de VARA verzorgde. Theo Loevendie was arrangeur en dirigent, Rita Reys zong en tot de musici behoorden Pim en Ruud Jacobs.
Internationale bekendheid kreeg Nijveen toen hij in 1959, op aandringen van Tom Manders, een komisch vioolduo formeerde met Benny Behr. 20 jaar lang was dit duo één van de meest gevraagde attracties van Europa. Ze werden televisieberoemdheden, traden op in de Dorus-shows van Tom Manders, in Duys op zondag en ook voor buitenlandse televisiezenders als de BBC. Over hun samenwerking zei Nijveen ooit: “Wij trachten goed viool te spelen tegen het fond van een grapje”.
In 1995 zond de VARA een documentaire van Jan Kelder uit over de twee vioolvirtuozen, onder de titel Boezemvijanden. De mannen kijken terug op hun jarenlange muzikale samenwerking. “Jij stond altijd op de beste plek”, zegt de een. “Hoe kom je dáár nou bij”, zegt de ander.
Sem Nijveen overleed op 21 april 1995 in zijn woonplaats Hilversum.
Sem Nijveen’s naam komt veelvuldig voor in de collecties van de muziekbibliotheek. Natuurlijk als solist bij het Metropole Orkest, maar ook als componist. Bijzonder is het grote aantal werken dat speciaal voor Nijveen werd geschreven en dat titels heeft als Solo Sem, For whom the Sem tolls, Sem speelt Sem en The Sem Nijveen story.
LINKS:
• Een Een selectie van Sem Nijveen-repertoire in onze collectie
• Sem Nijveen in de OmroepmuziekWiki
• Muziekschatten geschreven en/of gespeeld door Sem Nijveen
• Bekijk een 'vioolduel' van het duo Nijveen/Behr in een show met Cor Steijn
• Bekijk een optreden van Nijveen in de allereerste Nederlandse speelfilm in kleur, Jenny (1958)
Andere artikelen in deze rubriek
Laatste aanpassing op maandag 11 maart 2013
